वारकरी एकमेकांना माऊली म्हणून हाक का मारतात? वारीसमोर नेमकी कोणती आव्हानं असतात, घ्या जाणून

Why Warkari call each other Mauli: आषाढी वारीचा दिव्य सोहळा सुरू आहे. या आध्यात्मिक पर्वात सर्व वारकरी एकमेकांना ‘माऊली’ म्हणतात. स्त्री असो किंवा पुरूष, लहान असो किंवा मोठे सर्वजण एकमेकांना माऊलीच म्हणतात. या माऊलीचा अर्थ नेमका काय आहे? सर्वजण एकमेकांना माऊलीच का म्हणतात? असा प्रश्न सर्वांना पडतो. आपण आज याच प्रश्नाचं उत्तर जाणून जाणून घेऊ या.

माऊली शब्दाची विशालता

प्रवासाच्या सुरुवातीपासून ते पूर्ण होईपर्यंत, कधी आणि कुठे जेवायचे, कुठे राहायचे, दिवसात किती चालायचे, कोणत्या मार्गाने जायचे, हे सर्व नियोजितपणे ठरवले जाते. राज्य प्रशासनाव्यतिरिक्त, अनेक भाविक आणि संस्था पालखीतील वारकऱ्यांसाठी नाश्ता, पाणी आणि जेवणाची व्यवस्था करतात. या वारीचे वैशिष्ट्य म्हणजे लाखो भाविक पायी प्रवास करतात, परंतु पूर्ण शिस्तीने, समानतेने, नम्रतेने आणि कोणत्याही स्वार्थाशिवाय. फक्त एकाच भावनेने, की भगवान विठ्ठल किंवा विठुरायाने आपली भक्ती स्वीकारावी. आपल्याला त्यांच्या कमळ चरणांशी जोडून ठेवावे. भक्त एकमेकांना माऊली म्हणतात, माऊली शब्दाची विशालता दोन ओळींमध्ये सांगणे शक्य नाही. माऊली शब्दाचाच अर्थ आई असा होतो.

माऊली म्हणून हाक का मारतात?

संत ज्ञानेश्वर आणि संत तुकाराम यांच्या शिकवणीनुसार वारीत सर्वजण एकमेकांना मातेसमान मानतात. वारीमध्ये कोणताही जात, धर्म किंवा लिंगभेद मानला जात नाही, सर्वजण समान आहेत आणि एकमेकांना माऊली म्हणून संबोधून प्रेम आणि आदराने वागतात. वारीमध्ये ‘माऊली’संबोधन हे एकप्रकारे प्रेमाचे, आपुलकीचे आणि समतेचे प्रतीक आहे. वारकरी संप्रदायात, ज्ञानेश्वर महाराजांना’माऊली’ म्हटले जाते, कारण त्यांनी भागवत धर्माचा आणि विठ्ठल भक्तीचा प्रसार केला. त्यांच्या शिकवणीनुसार, प्रत्येक व्यक्तीमध्ये परमेश्वर वास करतो. म्हणूनच सर्वजण एकमेकांना माऊली मानून आदर करतात.

वारी ही महाराष्ट्रातील एक महत्त्वाची धार्मिक आणि सांस्कृतिक परंपरा आहे. आषाढी एकादशीला पंढरपूरला जाणाऱ्या या पायी वारीत लक्षावधी वारकरी सहभागी होतात. वारीमध्ये सहभागी होणारे वारकरी एकमेकांना माऊली म्हणून हाक मारतात, कारण त्यांना असे वाटते की ते सर्व एकाच आईच्या म्हणजेच विठ्ठलाच्या (Vitthal)

‘माऊली’ शब्दाचा अर्थ

‘माऊली’ या शब्दाचा अर्थ ‘आई’ किंवा ‘माता’ असा होतो. वारीमध्ये ‘माऊली’ संबोधन हे प्रेम, माया, आणि वात्सल्याचे प्रतीक आहे. वारकरी एकमेकांना माऊली म्हणून हाक मारून, एकमेकांना मदत करतात, एकमेकांची काळजी घेतात आणि प्रेमाने वागतात. त्यामुळे वारीमध्ये ‘माऊली’ संबोधन हे एकप्रकारे प्रेम, समता आणि बंधुभावाचे प्रतीक बनले आहे.

वारीसमोर कोणती आव्हाने असतात?

1.⁠ ⁠हवामान आणि पावसाचे आव्हान

आषाढ महिन्यात पावसाळा सुरू झालेला असतो. मुसळधार पावसामुळे रस्ते निसरडे होतात, कीचकट माती, चिखल व घसरणीची शक्यता वाढते. वारकऱ्यांचे कपडे, सामान ओले होतात, आजारपणाचा धोका वाढतो.

2.⁠ ⁠लांबचा पायी प्रवास आणि थकवा

वारी सुमारे २५०-३०० किमी लांब असते. वृद्ध, महिला, लहान मुलेही या वारीत सहभागी होतात. सतत चालणे, अपुरी झोप, थकवा, पाय सुजणे यामुळे त्रास होतो.

3.⁠ ⁠वैद्यकीय सुविधा अपुऱ्या असणे

अनेक ग्रामीण भागांतून मार्ग जातो. तिथे तत्काळ वैद्यकीय मदत मिळणे कठीण असते. उष्माघात, डिहायड्रेशन, पाय दुखणे, सर्दी-खोकला यासाठी उपचार त्वरित मिळावेत अशी आवश्यकता असते. काही वेळा अॅम्ब्युलन्स किंवा डॉक्टर वेळेवर पोहोचू शकत नाहीत.

4.⁠ ⁠स्वच्छता व पिण्याच्या पाण्याची टंचाई

लाखो लोक एकत्र असल्याने शौचालय, स्नानगृहांची कमतरता भासत असते. अनेक ठिकाणी पिण्याचे पाणी मिळणे कठीण होते, किंवा उपलब्ध पाणी अस्वच्छ असते.

त्यामुळे सांघिक आजार, पोटदुखी, विषबाधा होण्याचा धोका असतो.

5.⁠ ⁠वाहतूक आणि रस्त्यांवरील अडचणी

इतका मोठा जथा रस्त्यांवरून चालत जातो, त्यामुळे वाहतुकीची कोंडी होते.पोलीस आणि प्रशासनाला रूट मॅनेजमेंट, ट्रॅफिक कंट्रोल यासाठी खूप मेहनत घ्यावी लागते.

काही भागांत रस्त्यांची हालत खूपच खराब असते.

6.⁠ ⁠राहण्याची आणि जेवणाची व्यवस्था

लाखो वारकऱ्यांची निवास व्यवस्था करणं कठीण असतं. काही वेळा ओपन फील्ड, मंदिराच्या परिसरातच लोक झोपतात. जेवणाचं नियोजन, स्वच्छता, अन्नवितरण यात गैरसोयी होऊ शकतात.

7.⁠ ⁠महिला व वारकऱ्यांची सुरक्षितता

गर्दीमध्ये चोरी, विनयभंग यांसारख्या घटना टाळण्यासाठी सतर्क राहणं आवश्यक असतं. अनेक महिला ग्रुपमध्ये किंवा कुटुंबासोबत वारी करतात. रात्री सुरक्षित विश्रांती हवी असते.

8.⁠ ⁠तांत्रिक व संवाद साधण्याच्या अडचणी

खेड्यांत नेटवर्क नसल्यानं संवाद साधणं कठीण जातं. हरवलेल्यांना शोधणे, लहान मुले, वृद्ध व्यक्ती यांचा संपर्क तुटण्याचा धोका असतो.

9.⁠ ⁠पर्यावरणीय आव्हाने

हजारो प्लास्टिकच्या बाटल्या, थरथर कागद, प्लेट्स यामुळे कचरा वाढतो.चंद्रभागा नदीचं प्रदूषण हेही एक महत्त्वाचं मुद्दा आहे.

हे सगळं असूनही, वारी ही श्रद्धेचा, एकतेचा आणि भक्तीचा अद्वितीय अनुभव आहे. म्हणूनच लाखो वारकरी हे आव्हाने अंगीकारून विठुरायाच्या दर्शनासाठी चालत निघतात.

Disclaimer: वारकरी एकमेकांना माऊली म्हणून हाक का मारतात? वारीसमोर नेमकी कोणती आव्हानं असतात हे आपण सविस्तर जाणून घेऊ या.